تصمیم جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، برای اعزام معاونش به ایران برای شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم ایران، خشم قانون‌گذاران اروپایی را برانگیخته است.

جمعه، ۲۹ تیر، یک مقام ارشد اتحادیه اروپا به وال‌استریت ژورنال گفت با توجه به این‌که روابط جمهوری اسلامی و اتحادیه اروپا در پائین‌ترین سطح خود رسیده است، جوزپ بورل در این مراسم حاضر نخواهد شد اما معاون خود انریکه مورا را به تهران خواهد فرستاد.

در چند سال گذشته، جمهوری اسلامی و اتحادیه اروپا بر سر مسائل مختلفی، به‌ویژه برنامه هسته‌ای تهران و سابقه طولانی نقض فاحش حقوق بشر در این کشور دچار تنش شده‌اند.

در ماه‌های اخیر، این رابطه به دلیل بحث‌های مداوم در کشورهای اروپایی بر سر احتمال افزودن سپاه پاسداران به لیست تروریستی اتحادیه اروپا، وخیم‌تر هم شده است.

روزنامه سوددویچه سایتونگ خبر داد بخش حقوقی سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا درخواست آلمان را برای تروریستی خواندن سپاه پاسداران پذیرفته و روند رسمی بررسی قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی در این اتحادیه آغاز شده است.

بر اساس این گزارش، وزارت امور خارجه آلمان با حمایت سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، در بروکسل درخواستی را برای قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی ارائه کرده است.

اوایل خرداد، رسانه‌های آلمانی گزارش داده بودند چندین کشور اتحادیه اروپا از جمله آلمان می‌خواهند سپاه پاسداران را بر اساس حکم دادگاه عالی منطقه‌ای دوسلدورف به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه‌بندی کنند.

بر خلاف قبل، وکلای اتحادیه اروپا در حال حاضر درخواست آلمان را مبنایی می‌دانند که الزامات قانونی را برای تروریستی اعلام شدن سپاه پاسداران برآورده می‌کند.

از آنجا که جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده است برای تروریستی اعلام شدن سپاه پاسداران به رای دادگاه نیاز دارد، دولت آلمان این رویه را بر اساس رای دادگاه عالی دوسلدورف آغاز کرده است.

این نخستین بار نیست که بورل معاونش را به ایران می‌فرستد، اما بسیاری از منتقدان سیاست اتحادیه اروپا در قبال ایران، صرف نرفتن او و اعزام یک مقام پائین‌تر را ناکافی می‌دانند و خواستار ارسال پیامی قوی‌تر از نارضایتی به ایران هستند.

هانا نویمان، عضو پارلمان اروپا از آلمان، در شبکه ایکس نوشت که «ما برای تغییر در بالاترین سطوح و برخی سطوح پایین‌تر کاملا آماده هستیم»، متنی که به وضوح به نزدیک شدن به پایان دوره بورل به عنوان ، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اشاره دارد.

کایا کالاس نخستین زن نخست‌وزیر در استونی، در پائیز سال جاری به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا جایگزین جوزپ بورل می‌‌شود. او که در دوران نخست‌وزیری به نقض حقوق بشر در ایران و سرکوب معترضان در پاییز ۱۴۰۱ اعتراض کرد، از حامیان جدی اوکراین به شمار می‌رود. او قرار است اواخر سال جاری میلادی به عنوان رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا منصوب شود.

بارت گروتهویس، عضو دیگر پارلمان اروپا، با بازنشر گزارش وال‌استریت ژورنال درباره سفر مورا به ایران در حساب کاربری خود رد شبکه ایکس، این تصمیم را «غیرقابل قبول» خوانده است.

مراسم تحلیف در دو بخش برگزار می‌شود. حکم ریاست جمهوری مسعود پزشکیان ابتدا از سوی علی خامنه‌ای تنفیذ می‌شود و سپس او در پارلمان در یک مراسم عمومی سوگند یاد خواهد کرد.

رسانه‌های حکومتی جمهوری اسلامی و مقامات تمایل دارند حضور هیات‌های خارجی را در چنین مراسم‌هایی برجسته کنند تا نشان دهند جمهوری اسلامی منزوی نشده است.

پزشکیان در کارزار انتخاباتی خود در ماه گذشته وعده داد روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی را بهبود بخشد و حتی تلاش کند توافق هسته‌ای برجام ۲۰۱۵را که با خروج یک‌جانبه آمریکا از آن، از هم پاشید، دوباره احیا کند.

ناظران می‌گویند برای سیاست خارجی، دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی خارج از دفتر رییس‌جمهور و در بیت رهبر جمهوری اسلامی تصمیم‌گیری می‌شود.

با این حال، به نظر می‌رسد برخی از مقامات اتحادیه اروپا امیدوارند پزشکیان بتواند بر این سیاست‌ها تاثیر بگذارد و موضع تهاجمی حکومت ایران را به ویژه در مورد فعالیت‌های هسته‌ای و اقدامات نیروهای نیابتی منطقه‌ای آن، نرم‌تر کند.

بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، یک مقام ارشد اتحادیه اروپا به این روزنامه گفته است رییس‌جمهور آینده ایران «نسبتا معقول» به نظر می‌رسد و تحلیف یک رییس‌جمهور «اصلاح‌طلب»، رویداد مهمی است.

موضعی که به باور تحلیل‌گران آگاه به مسائل سیاسی ایران و ساختار قدرت در این کشور، خبر از ناآگاهی عمیق مقامات اروپایی درباره جمهوری اسلامی می‌دهد، ناآگاهی که ریشه در عدم شناخت آنان از بازیگران سیاسی در ایران و برداشت نادرست از معنای خاص مفاهیم و اصطلاحات در جمهوری اسلامی دارد.

مسعود پزشکیان بارها تاکید کرده و تعهد داده مهمترین برنامه کار دولت او اجرای «سیاست‌های کلی نظام ابلاغی از سوی علی خامنه‌ای» است که سال‌هاست با بدبینی عمیق به غرب و دشمنی دائمی با آمریکا گره خورده و در سال اخیر هم با وابستگی پیچیده و یک سویه به روسیه و چین توام شده است.

پزشکیان هفته گذشته در یادداشتی به زبان انگلیسی که با عنوان «پیامی به دنیای جدید» در تهران تایمز منتشر شد، نوشت پکن و مسکو «در دوران‌های چالش‌برانگیز همواره در کنار ما بوده‌اند.»

او در همین یادداشت، ایالات متحده و اتحادیه اروپا را عمدتا از رهگذر تحریم‌ها، مسئول «وارد کردن صدها میلیارد دلار خسارت» به اقتصاد ایران و تحمیل «رنج، مرگ و ویرانی بی‌شمار بر مردم ایران» معرفی کرد.

پزشکیان در همین یادداشت با اشاره به این‌که منتظر «گفتگوی سازنده با کشورهای اروپایی» است، هشدار داده بود که آن‌ها «باید بدانند» حقوق و کرامت ایرانیان «دیگر نمی‌تواند نادیده گرفته شود.»