یک نفتکش بزرگ چینی، که بر اساس گزارشها حامل نفت ایران بود، روز جمعه پس از برخورد با یک نفتکش سنگاپوری در نزدیکی بزرگترین بندر سوختگیری کشتیهای باری جهان در سنگاپور، آتش گرفت.
بنا بر اعلام اداره دریانوردی و بندر سنگاپور، نفتکش چینی «سرس آی» با پرچم کشور کوچک آفریقایی سائوتومه و پرنسیپ و نفتکش سنگاپوری «هافنیه نیل» در حدود ۵۵کیلومتری شمالشرق جزیره پدرا بلانکای این کشور و در مسیر شرقی تنگه سنگاپور با هم برخورد کردند.
سنگاپور بزرگترین مرکز تجارت نفت آسیا و بزرگترین بندر سوختگیری کشتیهای باری جهان است. آبهای اطراف سنگاپور مسیرهای تجاری حیاتی بین آسیا و اروپا و خاورمیانه هستند و از پرترددترین مسیرهای دریایی جهانی هم به شمار میآیند.
آبهای مالزی و سنگاپور نیز محل انتقال غیرقانونی محمولههای نفت ایران از کشتی به کشتی و سپس به چین، خریدار عمده نفت تحت تحریم ایران، هستند.
پیشتر در ۲۲ اردیبهشت سال جاری، سازمان اتحاد علیه ایران هستهای با استناد به تصاویر ماهوارهای اعلام کرد دو نفتکش «هکات» (HECATE) با پرچم کومور و «الوا» (ELVA) با پرچم سائوتومه و پرنسیپ در بندر دانگجیاکو در شرق چین در حال تخلیه نفت تحریم شده ایران هستند.
طبق این گزارش، کشتی هکات ششم فرودین این نفت را از کشتی ایرانی «داور» بارگیری کرد و کشتی الوا نیز در ۱۶ فروردین محموله نفت ایران را از جزیره خارک تحویل گرفت.
اداره دریانوردی و بندر سنگاپور خبر داده که هیچ کدام از ۲۲خدمه «هافنیه نیل» و ۴۰خدمه «سرس آی» آسیب ندیدهاند و تصاویری هم که نیروی دریایی سنگاپور منتشر کرده نشان میدهد دود سیاه غلیظی از یکی از نفتکشها بلند میشود و همزمان خدمه این نفتکشها از قایقهای نجات تخلیه شده و به بیمارستان منتقل میشوند.
مقامات محیط زیست در کشور مالزی که همسایه سنگاپور است اعلام کردهاند که آنها نگران احتمال نشت نفت هستند و خود را برای آن آماده کردهاند.
در همین حال، شرکت بیمه گارد نروژ، یکی از بیمهگران هافنیه نیل، به رویترز گفت برای ارزیابی اثرات زیستمحیطی این حادثه هنوز زود است.
یک سخنگوی سازمان بینالمللی دریانوردیهم در پاسخ به رویترز درباره اثرات این حادثه بر ناوبری دریایی با اشاره به اینکه هنوز هیچ مشاهده و نظارت هوایی در این باره انجام نشده اما فعلا ترافیک دریایی تحت تاثیر قرار نگرفته است.
این سخنگوی سازمان بینالمللی دریانوردی با اشاهر به اینکه یک تیم نجات برای این حادثه تعیین شدهاند و در راه رفتن به منظقه هستند، گفت هنوز زود است ارزیایی دقیقی از میزان آلودگی و یا تاثیر این حادثه بر وضعیت کشتیرانی در منطقه به دست داد،.
به گفته این مقام سازمان بینالمللی دریانوردی، گفت مالکان این دو کشتی، از امکانات نجات و اطفای حریق این دو نفتکش برای کمک به تلاشهای اطفای حریق و پس از آن یدککشی این نفتکشها به نقطهای ایمن استفاده میکنند.
دادههای ردیابی کشتیهای شرکت کاپلر نشان میدهد نفتکش هافنیه نیل، با ظرفیت ۷۴ هزار تن، نزدیک به ۳۰۰ هزار بشکه نفت تصفیه شده حمل میکرد.
اگرچه مشخص نیست نفتکش چینی سرس آی، چه مقدار نفت حمل میکرده است اما آخرین دادههای رهگیری کشتیها مربوط به این سوپر تانکر بسیار بزرگ نشان میدهد نزدیک به ۲ میلیون بشکه نفت خام ایران را حمل کرده است.
مت استنلی، یکی از مدیران شرکت کاپلر با اشاره به اینکه برخی وقتها، کشتیها فرستندههای ردیابی خود را خاموش میکنند، گفت: «سرس آی یکی از کشتیهایی است که در طول سالها بارها از رادار خارج شده است.»
به گفته استنلی، آخرین سیگنال ردیابی که این نفتکش ارسال کرده بود مروبط به ماه مارس است که نشان میداد در حال حمل نفت خام ایران است. ایالات متحده از جمله از طریق اعمال تحریمها بر بندرها، کشتیها و پالایشگاههایی که در این تجارت دخیل هستند، میکوشد مانع صادرات نفت ایران شود.
مت استنلیگفت: «نفتکش سرس آی روز جمعه در لنگرگاه بود. ما میتوانیم با درجه بالایی از اطمینان میگوئیم که این نفتکش، نفت خام ایران را حمل میکرده و در راه رفتن به چین بود.»
ریسکهای ناوگان سایه
ماه مه سال جاری، برایان نلسون، معاون امور تروریسم و اطلاعات مالی در وزارت خزانهداری ایالات متحده، به سنگاپور و مالزی سفر کرد تا مقامات این کشورها را متقاعد کند برای مقابله با تامین مالی و درآمدزایی جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی، نظارت بیتری بر تجارت نفت در معابر دریایی خود داشته باشند.
نلسون در جریان این سفر تائید کرد ایالات متحده معتقد است تهران برای جابهجایی نفت خود به خدمات دهندگان مستقر در مالزی متکی است و محمولههای نفتی خود را از گذرگاههای نزدیک سنگاپور منتقل میکند.
جمهوری اسلامی از اوایل سال ۲۰۲۱میلادی، صادرات نفت خام خود به چین را حداقل پنج برابر افزایش داده و اکنون حدود ۱.۵ میلیون بشکه نفت در روز به این کشور میفروشد.
باور عمومی بر این است که دولت بایدن به امید رسیدن به توافقی برای محدود کردن برنامه هستهای جمهوری اسلامی، اعمال تحریمهای ایالات متحده بر نفت ایران را تسهیل کرده است.
پیشتر در تیر ۱۴۰۲ رویترز گزارش داده بود گارد ساحلی اندونزی یک نفتکش با پرچم ایران که مظنون به انتقال غیر قانونی نفت در دریای «ناتونا شمالی» بوده را توقیف کرده است
رویترز نوشت که نفتکش «آرمان ۱۱۴» در حال انتقال غیرقانونی نفت به نفتکش «اس تینوس» با پرچم کامرون بوده است
به گزارش ماه آوریل موسسه اسپی گلوبال، چین اغلب با قیمتهای پائینتر از بازار نزدیک به ۹۰درصد از صادرات نفت خام ایران را میخرد.
بر اساس دادههای موسسه الاساییجی، نفتکش سرس آی از ۱۱ژوئیه سال جاری لنگر انداخته و جابهجا نشده است و میشل ویزه، تحلیلگر موسسه فهرست لویدز میگوید این منطقه که سرس آی در آن لنگر انداخته به عنوان منطقهای شناخته شده است که نفتکشهای موسوم به ناوگان تاریک برای انتقال نفت ایران در جریان نقض تحریمهای ایالات متحده از آن استفاده میکنند.
به گفته ویزه، سرس آی بارها در انتقال یا حمل نفت ایران و نقض تحریمهای ایالات متحده درگیر بوده است و منابع حوزه حمل و نقل هم تاکید دارند این نفتکش در سالهای اخیر همچنین در انتقال نفت ونزوئلا، که آن هم تحت تحریمهای ایالات متحده است، به چین دخیل بوده است.
مالک نفتکش سرس آی که مقیم چین است تاکنون در مورد این حادثه و گزارشها درباره دخیل بودن این نفتکش در دورزدن تحریمها اظهار نظر نکرده است. دولت چین هم بارها گفته است با تحریمهای یکجانبه مخالف است.
تخمین زده میشود نزدیک به ۸۵۰نفتکش در ناوگان سایه برای تجارت حمل نفت از کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا و همچنین روسیه که محدودیتهای متعددی بر صادرات نفت آن اعمال شده، فعالیت میکنند.